Makabryczna zbrodnia dokonana na mieszkańcach Chotczy Górnej [*]

Niemiecka zbrodnia dokonana na mieszkańcach Chotczy Górnej 9 sierpnia 1943 roku jest jednym z najtragiczniejszych wydarzeń jakie dotknęły tę miejscowość w czasie II wojny światowej.

Zbiegły z niemieckiej niewoli radziecki oficer, (z pochodzenia Ormianin) Tumanin Ajrapytowicz ps. „Heniek”, z racji swojego wcześniejszego doświadczenia w Armii Czerwonej, pełnił funkcję dowódcy oddziału GL im. Dionizego Czachowskiego, działającego na terenie dawnego powiatu iłżeckiego. Dowodził kilkoma akcjami bojowymi, między innymi atakiem na niemiecki obóz Baudientsu na wyspie Chałupki oraz potyczką z wartownikami nadzorującymi pracę przy budowie mostu pod Chotczą. Swoją kryjówkę posiadał na strychu domu rodziny Turbiarzów w Chotczy Górnej. Na początku sierpnia 1943 roku przebywał tam z powodów przebywanej choroby.

Mieszkaniec Tymienicy, kolaborant nazwiskiem Orłowski, doniósł żandarmerii o miejscu przebywania dowódcy zgrupowania GL. Z posterunku żandarmerii w Ciepielowie wczesnym rankiem 9 sierpnia 1943 roku do Chotczy przyjechały trzy samochody z ekspedycją karną. Niemcy otoczyli zabudowania rodziny Turbiarzów, obrzucili budynek granatami. Przebywający w domu razem ze swoim dowódcą partyzanci GL próbowali stawić opór, jednak polegli w wymianie ognia z żandarmami. W strzelaninie zginęła cała rodzina Turbiarzów, dwóch Skwirów (sąsiadów Turbiarza, próbujących ostrzec go przed obławą), oraz 4 gwardzistów, w tym dowódca oddziału: razem 12 osób. Dwa tygodnie po dokonaniu tej zbrodni Niemcy zabrali dwóch synów Wincentego Skwiry i zabili ich w Starachowicach. Z tego powodu często błędnie podaje się liczbę zamordowanych jako 14 osób.

Tak o tych wydarzeniach wspominali mieszkańcy Chotczy w archiwalnej audycji z 1970 roku:

Ofiary zbrodni w Chotczy [9.08.1943 r.]:

• TumaninAjrapytowicz „Heniek”, dowódca oddziału GL im. Dionizego Czachowskiego,

oraz trzej inni partyzanci GL:

• Stanisław Spyt,
• Witold Turbiarz,
• Wacław Figura.

Podczas mordu zginęło również 8 cywili:

• Piotr Turbiarz – lat 55,
• Apolonia Turbiarz – lat 48,
• Jadwiga Turbiarz – lat 29,
• Franciszek Turbiarz – lat 5,
• Leon Turbiarz – lat 3,
• Janina Turbiarz,
• Bronisław Skwira – lat 40,
• Wincenty Skwira – lat 41.

Źródło: Krzysztof Machała, Historia Lipska i okolic.