Listen to this article15 sierpnia przypada rocznica zwycięskiej dla Polski bitwy w wojnie z Rosją Radziecką w 1920 r. Dzień ten został ogłoszony świętem Wojska Polskiego w 1923 r. i pozostawał nim do roku 1947. Od 1992 r. święto Wojska Polskiego ponownie jest obchodzone w połowie sierpnia.
Uroczystość upamiętnia, zwycięską dla wojsk polskich bitwę z bolszewikami, zwaną Cudem nad Wisłą. W opinii historyków wydarzenie to zdecydowało o zachowaniu niepodległości i uniemożliwiło rozprzestrzenianie się rewolucji. Z okazji żołnierskiego święta w wielu zakątkach kraju organizowane są uroczyste defilady z udziałem wojska.
Święto Wojska Polskiego zostało ustanowione na mocy ustawy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Nawiązuje ono bezpośrednio do przedwojennego Święta Żołnierza, upamiętniającego zwycięstwo Polaków w Bitwie Warszawskiej podczas wojny polsko-bolszewickiej z 1920 r.
Operacja wyparcia bolszewików, która trwała w dniach 13–25 sierpnia 1920 r., de facto zatrzymała marsz Sowietów na zachód kontynentu i pokrzyżowała im plany podboju Europy.
15 sierpnia – Święto Wojska Polskiego ustanowione na pamiątkę zwycięskiej Bitwy Warszawskiej, stoczonej w dniach 12–15 sierpnia 1920 r. w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Wydarzenia te zadecydowały o zachowaniu przez Polskę niepodległości oraz udaremniły plany rozprzestrzenienia rewolucji bolszewickiej na Europę Zachodnią. Bitwę tę nazywa się często „Cudem nad Wisłą”.
Kluczową rolę w zwycięstwie odegrał manewr Wojska Polskiego, zrealizowany według planu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych Józefa Piłsudskiego. 15 sierpnia 1920 r. w godzinach nocnych pierwsze oddziały 21 Dywizji Górskiej rozpoczęły forsowanie Wieprza pod Kockiem. Kontrofensywa doprowadziła do odparcia wojsk Armii Czerwonej na przedpolach Warszawy. W bitwie, po stronie polskiej zginęło ok. 4,5 tys. żołnierzy, 22 tys. zostało rannych i 10 tys. zaginionych.
W dniu 12 sierpnia siły rosyjskie na głównym, tj. warszawsko-modlińskim kierunku działań, liczyły 19 dywizji strzelców, 2 brygady strzelców, 2 dywizje kawalerii i oddział zbiorczy Grupy Mozyrskiej.
Siłom rosyjskim Polacy przeciwstawili 15 dywizji piechoty, 2 dywizje kawalerii i 2 brygady piechoty. Niestety, nie było żadnych odwodów. Polskie Naczelne Dowództwo opracowało plan bitwy, którego szczegóły dopracował Piłsudski z gen. Tadeuszem Rozwadowskim. Zdecydowano o koncentracji ponad sześciu dywizji polskich nad Wieprzem w rejonie Puław. Na siły polskie złożyło się w sumie 29 dywizji piechoty i 3 dywizje kawalerii, tj. około 190 000 żołnierzy.
Pomiędzy Dęblinem a Kockiem, za Wieprzem, zgrupowane zostały siły Grupy Manewrowej z 4. Armii. Koncentracja wojsk polskich przebiegła bez większych przeszkód. Położenie sił polskich dla całości planu bitwy było korzystne, ponieważ wojska nieprzyjaciela były rozrzucenie na dużej przestrzeni.
W dniu 13 sierpnia 1920 r. rozpoczęła się wielka Bitwa Warszawska, która składała się z trzech faz:
- walk obronnych na przedmościu warszawskim na przedpolach Radzymina;
- bitwy obronnej i manewru zaczepnego 5. Armii gen. W. Sikorskiego nad Wkrą;
- uderzenia w dniu 16 sierpnia Grupy Manewrowej znad Wieprza i pościg.
14 sierpnia wojska działania zaczepne na linii Wkry rozpoczęła 5. Armia gen. W. Sikorskiego mając przed sobą siły sowieckich 4 i 15 Armii. W zażartej walce pod Modlinem wyróżniła się m.in. 18. DP gen. Franciszka Krajowskiego. Następnego dnia 17. Dywizja Piechoty wyruszyła z Modlina i wzdłuż osi na Nasielsk zaszła nieprzyjaciela od flanki. Rosjanie zostali wyrzuceni po ciężkiej walce za Wkrę. W dniu 16 sierpnia 5. Armia kontynuując natarcie zdobyła Nasielsk, Serock, Pułtusk, Ciechanów, Przasnysz oraz Mławę. Pobita 15. Armia wycofała się ku Narwi, zagrażając odcięciem wojsk bolszewickich, które zagalopowały się już nad Wisłę.
Kaliski 203 Pułk Ułanów ochotników zdobył sztab 4. armii sowieckiej w Ciechanowie, a wraz z nim – kancelarię armii, magazyny i radiostację, służącą bolszewikom do utrzymywania łączności z dowództwem. Szybko podjęto decyzję o przestrojeniu polskiego nadajnika na częstotliwość sowiecką i rozpoczęciu zagłuszaniu nadajników wroga, dzięki czemu druga z sowieckich radiostacji nie mogła odebrać rozkazów. Warszawa bowiem na tej samej częstotliwości nadawała przez dwie doby bez przerwy teksty Pisma Świętego – jedyne wystarczająco obszerne teksty, które udało się szybko odnaleźć.
Brak łączności wprowadził chaos w szeregi wroga, praktycznie eliminując 4. Armię z bitwy o Warszawę. Dzięki temu tego dnia możliwe było odzyskanie Radzymina.
O świcie 16 sierpnia 1920 r. zgodnie z planami, Grupa Manewrowa składająca się ze związków taktycznych 3. i 4. Armii pod dowództwem J. Piłsudskiego rozpoczęła natarcie znad Wieprza na rozciągniętą w marszu z Brześcia nad Bugiem ku Wiśle na wysokości Maciejowic – Grupę Mozyrską. Nagłe i zdecydowane uderzenie było zupełnym zaskoczeniem dla Rosjan, mimo wszystko nie do końca pojmowali grozę zaistniałej sytuacji. Armia polska przechodziła do następnej fazy, okrążenia i zniszczenia sowieckich armii Frontu Północnego. Sukces zależał od szybkości piechoty polskiej. Od 16 do 25 sierpnia czołowe jednostki 2. Armii przeszły ok. 300 km.
Bitwa na przedpolach Warszawy była operacją krótką, której efektem było rozbicie wojsk Tuchaczewskiego, atakujących stolicę Polski. Wojska bolszewickie zostały pokonane, jednak Północny Front rosyjski nie został do końca rozbity. Straty rosyjskie wyniosły 25 tysięcy zabitych i rannych oraz 66 tys. wziętych do niewoli. 45 tysięcy czerwonoarmistów zostało internowanych po przekroczeniu granicy niemieckiej. Zdobyto też 231 dział i 1023 ciężkie karabiny maszynowe oraz wiele innego sprzętu.
Polacy zdawali sobie sprawę ze znaczenia tego rozstrzygnięcia, dlatego na mocy rozkazu gen. Stanisława Szeptyckiego z 1923 r. dzień 15 sierpnia ustanowiono Świętem Żołnierza. Etos żołnierzy jako obrońców wartości, pokoju i gwarantów bezpieczeństwa umacniał się przez całe dwudziestolecie międzywojenne, również w sierpniu 1939 r., a oficjalne obchody święta z reguły były imponujące – obejmowały m.in. przegląd wojsk i parady uliczne w większych miastach garnizonowych.
Co ciekawe, 15 sierpnia świętowano już w I połowie XIX w., w czasach Księstwa Warszawskiego. Okazją były urodziny Napoleona Bonapartego, które traktowano jako nieformalne święto polskiej armii. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w latach 1919–1923, świętem wojskowych był dzień 6 sierpnia – na pamiątkę rozpoczęcia działań przez Pierwszą Kompanię Kadrową. Przez pierwsze lata po zakończeniu II wojny światowej, do 1947 r., kontynuowano obchody Święta Żołnierza 15 sierpnia. Przedwojenne święto nigdy nie zostało oficjalnie uchylone ani zniesione, jednak komunistyczne władze uznały, że stosowniejszą datą będzie 12 października, czyli upamiętnienie bitwy pod Lenino, którą stoczyła z Niemcami 1. Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Do obchodów 15 sierpnia i upamiętnienia Bitwy Warszawskiej powrócono w 1992 r., już po upadku rządów komunistycznych w Polsce.
Bądź pierwszy, który skomentuje ten wpis